စား ဓေလ႕ ၊ ေသာက္ ဓေလ႕

မိသားစု ထမင္း၀ိုင္း 
Traditional Myanmar lunch/dinner.

ျမန္မာထမင္းပြဲ

ျမန္မာထမင္ပြဲသည္ ဗ်ပ္ခြက္ထဲတြင္ ထမင္းပံုစားျပီး လိုသမွ်ကို မိမိဘက္သို႕ ယက္ယူကာ လက္ဆံုစားခဲ႕ရာမွ ေျခေထာက္ပါေသာ သစ္သားစာပြဲေပၚတြင္ ပန္ကန္ကိုယ္ဆီျဖင္႕

ထည္႕စားသည္႕ အဆင္႕ဆင္႕ ထိ ေျပာင္း လဲခဲ႕ေသာ္လည္း မေျပာင္းလဲေသာ အရာတစ္ခု ရိွေနေပေသးသည္။ ထိုအရာမွာ အဖ သို႕မဟုတ္ အမိကို ထမင္းပြဲထိပ္တြင္ ေနရာေပးျခင္းျဖစ္သည္။

ဤတြင္အိမ္တအိမ္၏ အဦးအထိပ္ကို ရွာေဖြရန္ လိုအပ္ပါသည္။ အိမ္တစ္အိမ္၏ေခါင္သည္ ေတာင္ႏွင္႕ေျမာက္ တန္းေနလွ်င္ ေတာင္ဘက္သည္ အိမ္ဦး ၊ အေရွ႕ႏွင္႕ အေနာက္ တန္းေနလွ်င္ အေရွ႕ဘက္သည္ အိမ္ဦးျဖစ္ေပသည္။ ထို႕အတြက္ ညအခ်ိန္အိပ္စက္ေသာ အခါ၌ ပံုေသဦးေခါင္းထားရာအရပ္သည္ အိမ္ဦးျဖစ္ေပသည္။

ထိုကဲ႕သို႕ ေခါင္းထားအိပ္ရာအရပ္သည္ ထမင္းပြဲ၏ထိပ္ သို႕မဟုတ္ ဦးျဖစ္ေပ၏ ထမင္းပြဲတြင္ မိဘမပါဘဲ သားသမီးမ်ားခ်ည္းစားၾကျငား မိဘတို႕တိုင္ေနက် ဦးထိပ္ေနရာ၌ မည္သည္႕ သားသမီးမွ် မထိုင္ၾကေခ်။

ဖခင္မရိွေတာ႕ေသာအိမ္တြင္ မိခင္သည္ ထမင္းပြဲ၏ ဦးထိပ္မွာ ထိုင္ေလ႕ရိွသည္။ ထိုအမိထိုအဖတို႕သည္ အိမ္ေထာင္ဦးစီးအျဖစ္ စြမ္းစြမ္းတမံ ရွာေဖြလုပ္ကိုင္ ေကၽြးေမြးေနထိုင္ခ်ိန္တြင္သာ ထမင္းပြဲထိပ္တြင္ ေနရျခင္းမဟုတ္ပါ။ ဇရားဒုဗၺလ အရြယ္သို႕ေရာက္၍ သားၾကီးသမီးၾကီး တစ္ေယာက္ေယာက္က အိမ္မူကိစၥကို ဦးစီးေစကာမူ မိဘတို႕အား ထမင္းပြဲတြင္ ဦးထိပ္၌ေနျမဲေနရေပသည္။

ထမင္းပြဲတစ္ပြဲတြင္ အဖသည္ ပြဲ၏ ဦးထိပ္မွာထိုင္လွ်င္ အမိသည္ အဖ၏လက္၀ဲဘက္မွာ ထိုင္ရသည္။ သားၾကီးက အဖ၏ ယာဘက္မွာ ထိုင္ရသည္။ သမီးၾကီးသည္ အမိ၏ ၀ဲဘက္မွာ ထိုင္ရသည္။ ထို႕ေနာက္ ၾကီးစဥ္ငယ္လိုက္ျဖစ္သည္။

ထမင္းပန္ကန္ထဲမွထမင္းကို မထိမတို႕မီ ထမင္းပြဲကို ဦးသံုးၾကိမ္ခ်ေသာ အေလ႕လည္း အခ်ဳိ႕အရပ္တြင္ ရိွေပသည္။ မည္မွ်ပင္ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ေစကာမူ အဖႏိွဳက္ျမီးမွ အမိႏိွဳက္ရသည္။ အမိႏွဳိက္ျပီးမွ သားၾကီး ၊ သားၾကီးျပီးမွ သမီးၾကီး အစဥ္လိုက္ႏိွဳက္ရသည္။ ဦးဆံုးအၾကိမ္တြင္ ထိုကဲ႕သို႕ စနစ္တက် ႏွိဳက္ၾကျပီးမွသာ အလိုရိွသေရြ႕ ႏွဳိက္စားႏုိင္ၾကေပ၏

ဦးခ်ေသာ အေလ႕

ထမင္းစားေသာ အခါတိုင္းလည္း လူစံုပါ၀င္ေလ႕ မရိွေပ။ သူ႕အေၾကာင္း သူ႕ကိစၥ ကိုယ္႕အေၾကာင္း ကိုယ္႕ကိစၥမ်ားစြာ ရိွၾကေပသည္။ ထမင္းပြဲက ျပင္ျပီးေနျပီ။ အေဖ႕ထမင္းပန္းကန္ အေမ႕ထမင္းပန္ကန္ထဲတြင္ ထမင္းထည္႕ျပီးျဖစ္ေနျပီ။ သို႕ရာတြင္ ေရခ်ဳိးရန္သြားရာမွ ျပန္္မလာေသးေခ်။ သားသမီးတို႕သာမက အေမပါ ဆာလွျပီ။

သို႕ေၾကာင္႕ အေဖ႕ကို ေစာင္႕ဆိုင္းမေနေတာ႕ပါ။ အေမသည္ အေမ႕ထမင္းပန္းပန္ထဲသုိ႕ အေကာင္းဆံုးဟင္းမွ အေကာင္းဆံုးဖတ္ကို ခပ္ထည္႕လိုက္ေလသည္။ ဤသို႕ ျပဳသည္ကို “ဦးခ်သည္” ေခၚေပ၏။ ဦးခ်ျပီးေသာအခါ အေမႏွိဳက္သည္။ အေမခပ္ယူျပီးစီးသြားသည္႕ေနာက္တြင္ကား လြတ္လပ္စြာ စားႏုိင္ေပေတာ႕သည္။

တစ္ခါတစ္ရံ  သားသမီးတစ္ေယာက္ေယာက္သည္ ထမင္းစာခ်ိန္မတိုင္မီ ထမင္းစားရန္အေၾကာင္း ေပၚေပါက္လာ၏။ သူသည္ မိသားစု တာ၀န္ျဖစ္ေစ ၊ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ကိစၥအတြက္ျဖစ္ေစ ၊ အျပင္ထြက္ရန္္ လိုအပ္လာ၍ ျဖစ္ေပမည္။ အျပင္မွ ျပန္လာမွ ထမင္းစားလွ်င္ မ်ားစြာေနာက္က်ေနမည္။ ေနာက္က်ရံုသာမက ဆာေလာင္ျခင္း ဒဏ္ကိုလည္း မ်ားစြာ ခံစားရေပဦးမည္။ သို႕ေၾကာင္႕ အခ်ိန္မတန္မီ စားသြားရျခင္း ျဖစ္သည္။

ထိုအခါတြင္ မိဘအလ်င္ စားရသူျဖစ္သည္႕အတြက္ မိဘအတြက္ “ဦးခ်” ျပီးမွ စားရသည္။ ဦးခ်ပံုမွာ ဟင္းပန္းကန္ထဲသို႕  လိုသေလာက္ဟင္းကို ခပ္ယူျပီးမွ ဟင္းဖက္ဟင္းရည္မ်ားကို ဟင္းအိုးထဲ ျပန္ထည္႕ျခင္းျဖစ္သည္။ ထမင္းကို ဦးခ်ပံုမွာ ထမင္းအိုးကို ဖြင္႕ျပီးေနာက္ ဦးစြာ ေတြ႕ရေသာ ထိပ္မွ ထမင္း ပံု႕ပံု႕မို႕မို႕ေလးကို ခူးယူျခင္ျဖစ္၏ လိုသေလာက္ ခူးယူျပီးသြားလွ်င္ ေကာ္ယူထားေသာ ထမင္းကို အိုးထဲ ျပန္ထည္႕ထားခဲ႕ရ၏

ဤဓေလ႕သည္ ျမန္မာတို႕ထံသို႕ အနည္းဆံုး အင္း၀ေခတ္ ( ဒုတိယ မင္းေခါင္ ၈၄၂-၈၆၃ ) တြင္ ေရာက္ရိွေန က်င္႕သံုးေနၾကျပီဟု ယံုၾကည္ရ၏ ရွင္မဟာသီလ၀ံသ၏ “တိေလာဟူ မရႏွဳိင္းတူ ဘက္မျပဳသား ” အစခ်ီေသာ ဆံုးမစာ အပိုဒ္ ၁၅ တြင္ “မိဦး ဖဦး ဆရာဦးကို ခူး၍ အလ်င္ မစားႏွင္႕” ဟူ၍ ဆံုးမထားသည္ကို ေထာက္ခ်င္႕၍ သိရေပ၏ 

ထိုသို႕ အဦးကို အမြန္အျမတ္ထားျခင္းမွာ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာတို႕၏ ယံုၾကည္က်င္႕ေဆာင္မူမွ ဆင္းသက္လာသည္ဟု ထင္ရပါသည္။ အညာထေကာ႑ညမေထရ္၏ ေရွ႕ဘ၀မ်ားအနက္ စူဠကာလသူၾကြယ္ဘ၀တြင္ တစ္ႏွစ္အတြင္း၌ “ကိုးၾကိမ္တိုင္ အဦးရိွေသာ” အလွ်ဴ ကိုေပး၍ တရားဦး
နာရေသာ ဆုကိုပန္ခဲ႕၏။ ဤသေဘာအရ အဦးအစကို လူတို႕ အမြန္အျမတ္ ထားျခင္းျဖစ္သည္ဟု ယူဆႏိုင္ေပသည္။

ထမင္းဦးေပါင္း

ထမင္းဦးေပါင္းသည္ ဦးခ်ေသာ အေလ႕အတြက္ အလြန္လိုက္ေလ်ာညီေထြ ရိွပါသည္။ ထမင္းဦးေပါင္းဟူသည္ ဦးထဲတြင္ရိွေသာ ထမင္းအစုအပံု၏ ထိပ္ဦးတြင္ရိွေသာ ထမင္းအစု ျဖစ္ေပသည္။ 

၀မ္းပူ၍ ေအာက္ေျခ လံုး၀န္္ေသာ ေျမအိုးေၾကးအုိးမ်ားတြင္ ဖံုးအုပ္သည္ စေလာင္းဖံုးမွာလည္း အခံုးျဖစ္သည္။ ထမင္းကို “ႏွပ္” ေသာအခါ တြင္လည္း စေလာင္ဖံုးႏွင္႕ အိုးကို ျမဲျမံစြာကိုင္လ်က္ ေျပာင္းျပန္ထားကာ “ေဆာင္႕” ျပီးမွ ႏွပ္ေသာအက်င္႕ ရိွၾကေပ၏။ ထိုအခါတြင္ ထမင္းစု၏ ထိပ္သည္ စေလာင္းဖံုးပံုအတုိင္း ခံုးခံုးမို႕မို႕ေလး ျဖစ္ေနေတာ႕သည္။

အ၀က်ယ္ေသာ ဒန္အိုးမ်ားႏွင္႕ ျပန္္ျပဴးေသာ စေလာင္းဖံုးမ်ားေပၚေပါက္လာခ်ိန္တြင္ ထိုထမင္းဦးေပါင္းမွာ ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ႕ရေလသည္။ သို႕ရာတြင္ ဂါ၀ရတရားသည္ ဂါ၀ရတရားသာ ျဖစ္သည္႕အတြက္ ဦးခ်ျခင္းဓေလ႕မွာမူ ေပ်ာက္ကြယ္မသြားပါ။ ဆြမ္ေတာ္မတင္မီ ဆြမ္းမေလာင္ရေသးမီ မိဘဘိုးဘြား မစားမေသာက္ရေသးမီ စားေသာက္လိုပါက ဦးခ်ျမဲခ်ေနၾကပါေသးသည္။ ဦးခ်ပံုမွာ ေဘးတစ္ေနရာမွ ခူးယူျပီး ဦးခ်သည္ဟူေသာ အထိမ္းအမွတ္ျဖင္႕ ေပၚသားလႊာထဲမွ တစ္ခဲကိုျဖစ္ေစ တစ္ဆုပ္ကိုျဖစ္ေစ ျပန္ထည္႕လွ်င္ ဦးခ်သည္ပင္ မည္ေပ၏

ထမင္းဦးေပါင္းလွလွပပ ရႏိုင္ေသာ ေျမအိုးသည္ ေလးလံ၏ ထိခိုက္ပဲ႕ရႊဲ ၏။ ကြဲ ရွ လြယ္၏။ သို႕ေၾကာင္႕ ေျမအိုးသည္ တျဖည္းျဖည္း တိမ္ျမဳပ္၍ ဒန္အိုးသည္ တြင္က်ယ္လာခဲ႕၏။ သို႕ႏွင္႕အတူ ထမင္းဦးေပါင္းသည္လည္း ကြယ္ခဲ႕၏။ ကြယ္ခဲ႕ျငား ဦးခ်ေသာ အေလ႕မွာမူ ရွားပါးစြာ တည္ရိွေနပါေသးသည္။

ထမင္းစားပြဲ အုပ္ေဆာင္းေအာက္မွာ

ငါးရံ႕ဆီျပန္၊ တုိ႔စရာနဲ႔

ခူးခပ္ၿပီး အဆင္သင့္

အေငြ႕က တေထာင္းေထာင္း

စားေကာင္းေအာင္ အေမစီမံထားတယ္။

 

လင္အျပန္ေမွ်ာ္ေငး

သားအတြက္လည္း ခ်န္ထားခ်င္ေသးတယ္

သမီးႀကီးက က်ဴွရွင္သြား

သားေထြးေလးက စာက်က္ေနရဲ႕

ယပ္ေတာင္ တဖ်တ္ဖ်တ္နဲ႔ အေမရယ္ပါ။

 

အေဖကအ၀င္၊ သားကအထြက္

ေအးစက္စက္ထမင္းပြဲ

တမင္မ်ား လမ္းေၾကာင္းလႊဲေရာ့သလား

က်ဴရွင္ဆင္းခ်ိန္ အိမ္ျပန္ေရာက္မလာတဲ့ သမီးႀကီး

အေမ ေခါင္းမီးေတာက္ေနၿပီ။

 

မိသားစု အစုံအလင္နဲ႔

ေလြးလုိက္မဟဲ့လုိ႔

တင္းထားတဲ့ စိတ္

ဟင္းခနဲ သက္ျပင္းခ်

ထမင္းပ်က္ရသူက အေမရယ္ေလ….။


ေမာင္ရင္စစ္
http://moekhar99.multiply.com/journal/item/7
ပံုမ်ားကို googling လုပ္ထားေသာေၾကာင္႕ မူရင္းလင္႕မ်ားကို ေဖာ္ျပမေပးႏိုင္ျခင္းအား ေတာင္းပန္ပါသည္။