အစာ အာဟာရ မမွ်တျခင္း

malnutrition

ခႏၶာကိုယ္ အတြက္ အစာ အာဟာရ လိုျခင္း ႏွင့္ ပိုျခင္း ႏွစ္ခုစလံုး (သို႔) တခုခု ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ေနာက္ဆက္တြဲ က်န္းမာေရး ျပႆနာ မ်ားကို Malnutrition အစာ အာဟာရ မမွ်တျခင္း ဟု ေခၚပါသည္။ လူအပါအ၀င္ သက္ရွိမ်ား၏ ခႏၶာကိုယ္ သည္ ေန႔စဥ္ ျမင္ေတြ႔ ေနရေသာ သက္မဲ့ ရုပ္၀ထၳဳ ပစၥည္းမ်ားကဲ့သို႔ပင္ ဓါတုေဗဓ ဆိုင္ရာ ဓါတ္ေပါင္း မ်ားျဖင့္ ဖြဲ႔စည္ း ထား ပါသည္။ ထို ဓါတ္ေပါင္း မ်ားကို ေန႔စဥ္ စားသံုး ေနေသာ အစားအေသာက္ႏွင့္ ရွဴရိႈက္ေသာ ေလမွ တဆင့္ ခႏၶာကိုယ္မွ လက္ခံ ရရွိ ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လူတေယာက္ ပံုမွန္ အတိုင္း က်န္းမာစြာ ရွင္သန္ ႏိုင္ရန္ အတြက္ သင့္တင့္ မွ်တေသာ အာဟာရ အား ေန႔စဥ္ စားသံုး ေပးရန္ လိုအပ္ ပါသည္။

ခႏၶာ ကိုယ္ အတြက္္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ၿပီး ေန႔စဥ္ စားသံုး သင့္ေသာ အာဟာရ မ်ားကို Micronutrients ဟုေခၚေသာ ဗိုက္တာမင္ႏွင့္ သတၱဳဓါတ္မ်ားပါ၀င္သည့္ အေသးစား အာဟာရ ႏွင့္ Macronutrient ဟုေခၚေသာ ကစီဓါတ္၊ အဆီဓါတ္၊ အသားဓါတ္ ႏွင့္ ေရပါ၀င္သည့္ အႀကီးစား အာဟာရ ဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳး ေတြ႔ရပါသည္။ ထိုအာဟာရ ႏွစ္မ်ိဳးထဲတြင္ ပါ၀င္ေနသည့္ အစား အစာ မ်ားအား လံုေလာက္စြာ မစားသံုးျခင္း ႏွင့္ လြန္ကဲစြာ စားသံုးျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ Malnutrition သည္ အသက္ အႏၱရာယ္ ကို ထိခိုက္ ေစႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အစာ အာဟာရ မမွ်တျခင္းကို လူတိုင္း ကာကြယ္ႏိုင္ရန္အတြက္ အစာ အာဟာရ ခ်ိဳ႔တဲ့ျခင္းႏွင့္ လြန္ကဲျခင္း ႏွစ္ခု စလံုးအား လက္လွမ္း မီသမွ် တင္ျပ လိုက္ပါသည္။

၁။ အစာ အာဟာရ ခ်ိဳ႔တဲ့ျခင္း

အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္မွ အာဟာရ လံုေလာက္စြာ မရရွိ ျခင္းေၾကာင့္ အာဟာရ ခ်ိဳ႔တဲ့ႏိုင္ပါသည္။ ပိန္လြန္းျခင္း၊ ေဖါေရာင္ ျခင္း၊ ၾကြက္သား အားနည္းျခင္း၊ ကိုယ္အပူခ်ိန္ အလြန္နည္းျခင္း အနာ ဒဏ္ရာမ်ား ရွိပါက ေဆးကု ေသာ္လည္း သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းမႈ ေနွးေကြးျခင္း စာသည့္ လကၡဏာ မ်ားကို ေတြ႔ရ ပါသည္။ အစာေရစာ ရွားပါးမႈ ေၾကာင့္ အျဖစ္မ်ားၿပီး ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံ မ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရသည္။ ေနရာ ေဒသႏွင့္ မသက္ဆိုင္ပဲ ျဖစ္ရသည့္ အေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ အျဖစ္မ်ားသည့္ အုပ္စုမွာ ေမြးခါစ ကေလးမ်ား အပါအ၀င္ ကေလးသူငယ္မ်ား၊ ဆယ္ေက်ာ္သက္ရြယ္ ကေလးမ်ား၊ စား၀တ္ေနေရး အဆင္မေျပသူမ်ား၊ သက္ႀကီး ရြယ္အိုမ်ား၊ နာမက်န္းျဖစ္ေနသူ သို႔မဟုတ္ ေရာဂါ တစံုတရာ ခံစား ေနရသူမ်ား ႏွင့္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာ ရရွိထား သူမ်ား တြင္လည္း ေတြ႔ရ ႏိုင္ပါသည္။

ထိခိုက္ ဒဏ္ရာ ရရွိေသာအခါ တစ္ရွဴးမ်ား ေရာင္ၿပီး အာရံုေၾကာ စနစ္တခု (Sympathetic Nervous System) ၏ အလိုေလ်ာက္ တုန္႔ျပန္မႈ ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ အတြင္းရွိ ေဟာ္မုန္းမ်ား ျမင့္တက္လာကာ ခႏၶာကိုယ္၏ အာဟာရ စြမ္းအင္ေလာင္စာ သံုးစြဲမႈႏႈန္းကို ျမင့္တက္ ေစပါသည္။ ထိုနည္း အတူပင္ ဒဏ္ရာရရွိခ်ိန္ မဟုတ္သည့္ သာမန္ အေျခအေနမ်ား တြင္လည္း အစာ အာဟာရ ကို လံုေလာက္စြာ မသံုးစြဲေသာအခါ ခႏၶာကိုယ္မွ စြမ္းအင္ေတာင္းဆိုမႈကို ျဖစ္ေစသည္။ မည္သည့္အၾကာင္းေၾကာင့္ ေတာင္းဆိုသည္ျဖစ္ေစ ထို ေတာင္းဆိုမႈ ကို ျပင္ပမွ မျဖည့္ေပးပါက ကိုယ္တြင္း မွာပင္ အသားဓါတ္ကို ပိုမို ထုတ္လုပ္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္၏ အဓိက ေလာင္စာ ျဖစ္သည့္ ဂလူးကို႔စ္ အျဖစ္သို႔ ျပန္ေျပာင္းၿပီး အသံုးခ် ရေသာၾကာင့္ အသားဓါတ္ ဆံုးရံႈးသည့္ ေရာဂါ Protein Calorie Malnutrition (PCM) ကို ျဖစ္ေစ ပါသည္။ ထိုသို႔ ျဖစ္ရျခင္းမွာ အသားဓါတ္ကို ခႏၶာကိုယ္ တြင္းရွိ အခ်ဥ္ဓါတ္ တခုျဖစ္သည့္ အမီႏိုအက္စစ္ မွ တဆင့္ ထုတ္လုပ္ ရၿပီး အမီႏိုအက္စစ္ကို ထုတ္လုပ္ ေသာအခါ အရိုးတြယ္ ၾကြက္သားမ်ားကို အသံုးျပဳ ရေသာေၾကာင့္ အရိုးတြယ္ ၾကြက္သား မ်ား ဆံုးရႈံး သြားရသျဖင့္ လူကို ပိန္ခ်ံဳးေစျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

PCM အသားဓါတ္ဆံုရံႈးျခင္းတြင္ ခႏၶာကိုယ္အတြင္း သိုေလွာင္ ထားေသာ အဓိကေလာင္စာျဖစ္သည့္ ဆန္၊ ဂ်ံဳ၊ ေျပာင္း စသည့္ စားစရာမ်ားမွ ျဖစ္လာေသာ ကစီဓါတ္သည္ ၁၈ နာရီအတြင္း ကုန္ခမ္းသြားျခင္းေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ကို ဆက္လက္ လည္ပတ္ႏိုင္ရန္ အဆီ မ်ား ႏွင့္ အမီႏို အက္စစ္မ်ားမွ ၄ နာရီမွ ၆ နာရီအတြင္း ဂလူးကို႔စ္အျဖစ္ ျပန္ေျပာင္း အသံုးျပဳ ရပါသည္။ အစာ အာဟာရ ကို မျဖည့္ေပးပဲ ဆက္တိုက္ ခ်ိဳ႔တဲ့ေနေစပါက အသားဓါတ္ ထုတ္လုပ္သည့္ အမီႏိုအက္စစ္မ်ား ကုန္ခမ္း သြားေစႏိုင္ၿပီး အသည္း အလုပ္လုပ္မႈကို ရပ္ဆိုင္း သြားႏုိင္ပါသည္။ ထို႔ေနာက္ ေသြးထဲ အေရစိမ့္၀င္သည့္ ဖိအား (Plasma Osmotic Pressure) က်ဆင္း လာၿပီး ဆဲလ္ ကလပ္စည္း အတြင္းရွိ အရည္မ်ား ဆဲလ္အတြင္း ဆက္လက္ မေနႏိုင္ေတာ့ပဲ အျပင္သို႔ စိမ့္ထြက္ လာျခင္း ေၾကာင့္ ဆဲလ္ကလပ္စည္း တခု ႏွင့္ တခုၾကား တစ္ရႈးအတြင္း အရည္မ်ား ကိန္းေအာင္းလာၿပီး လူကိုေဖါေရာင္ ေစပါသည္။

အထက္ပါ လကၡဏာမ်ားကို ျဖစ္ေစသည့္ အတိုင္းအတာထိ မျပင္းထန္ပဲ အစာအဟာရ အခုခု လံုေလာက္စြာမရ၍ မသိမသာ ခ်ိဳ႔တဲ့ သူမ်ား သည္ပင္ ခႏၶာကိုယ္၏ ေရာဂါကို ခုခံႏိုင္သည့္အား က်ဆင္း လာေသာေၾကာင့္ တခ်ိန္လံုး ေမာပမ္း ႏြမ္းနယ္ေနၿပီး အားအင္ ကုန္ခမ္းသည့္ လကၡဏာ ကို ေတြ႔ရပါမည္။ ဆက္လက္ၿပီး သတၱဳဓါတ္ႏွင့္ ဗိုက္တာမင္ဓါတ္မ်ိဳး ခ်ိဳ႔တဲ့လာပါက အသက္ အႏၱရာယ္ကို အထူး စိုးရိမ္ရပါသည္။

ကုသျခင္း

(၁) ေဖါေရာင္ေနၿပီး ေဆး၀ါး ကုသရန္ လိုအပ္သည္ အထိ အေျခအေန ျပင္းထန္ ပါက ေဆးရံု တက္ ကုသ ရႏိုင္ ပါသည္။
(၂) အရည္ ႏွင့္ သတၱဳဓါတ္ မမွ်မတ ျဖစ္သည္ကို ပံုမွန္ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ရမည္။
(၃) ကယ္လိုရီ မ်ားသည့္ အသားဓါတ္ႏွင့္ ကစီဓါတ္ မ်ားေသာ အစားအစာ မ်ားမ်ားစား ရမည္။
(၄) ခံတြင္း ေတြ႔ေသာ အစားအစာ မ်ား စားသံုး သင့္သည္။

၂။ အစာ အာဟာရ လြန္ကဲျခင္း

ခႏၶာကိုယ္မွ လိုအပ္ သည္ထက္ ပို၍ အာဟာရ ကို လက္ခံ ရရွိ ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ အထင္ရွားဆံုးေတြ႔ႏိုင္သည့္ အာဟာရ လြန္ကဲ ျခင္း မွာ အ၀လြန္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အ၀လြန္ျခင္း ရွိမရွိကို Body Mass index (BMI) ကို တြက္ၾကည့္ျခင္း ျဖင့္ သိႏိုင္ပါသည္။ BMI အေၾကာင္းကို ယခုတင္မည့္ ပို႔စ္တြင္ အေသးစိတ္ ေဖၚျပမည္ မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ အေသးစိတ္ သိလိုပါက ေဒါက္တာ ဇင္သူ ၏ BMI တိုင္းၾကမယ္ ႏွင့္ ကၽြန္မ တင္ခဲ့ ဖူးေသာ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါႏွင့္ အင္ဆူလင္ေဟာ္မုန္း အေၾကာင္းတြင္ ျပန္ၾကည့္ ေစလိုပါသည္။ BMI သတ္မွတ္ခ်က္ တြင္ အနိမ့္ဆံုး BMI အတြက္ ၁၈.၅၊ ၁၉၊ ၂၀ စသည္ျဖင့္ ရည္ညႊန္းခ်က္ အေပၚ မူတည္၍ ကြဲျပားမႈ ရွိေသာ္လည္း BMI ျမင့္ဆံုး ကိုမူ ရည္ညႊန္းခ်က္ အားလံုး တြင္ ၂၅ ျဖစ္ လက္ခံ ထားသည္ကို ေတြ႔ရ ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ BMI ကို ပံုမွန္အျဖစ္ ၁၈.၅-၂၅ အျဖစ္ အတည္ယူ ထားပါသည္။ ထိုထက္ ၁၀% ပိုျခင္း၊ လိုျခင္း ရွိပါက မိမိကိုယ္ကို ပိန္လြန္းျခင္း ႏွင့္ အ၀လြန္ျခင္း အျဖစ္ ယူဆကာ အႏၱရာယ္ အတြင္း က်ေရာက္ ေနၿပီ ဟု သတ္မွတ္ ႏိုင္ပါသည္။

အ၀လြန္ျခင္း

အ၀လြန္ျခင္း ရွိမရွိကို BMI 25 ထက္ ပိုမ်ားေနျခင္း တခုတည္း ကို ၾကည့္၍ ဆံုးျဖတ္ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါသည္။ အ၀လြန္ျခင္း သည္ ကယ္လိုရီ မ်ားေသာ ကဇီဓါတ္ႏွင့္ အဆီဓါတ္ ကို လြန္ကဲစြာ စားသံုး ရာမွ စေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ အဆီႏွင့္ ကဇီဓါတ္မ်ားကို ပို၍ စားသံုးပါက ခႏၶာကိုယ္မွ အသံုးျပဳၿပီး ပိုလွ်ံေသာ အာဟာရ မ်ားကို အဆီအျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲကာ ေရျပားေအာက္ႏွင့္ အတြင္း ကလီစာ မ်ား တ၀ိုက္တြင္ သိမ္းထား ေပးပါသည္။ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ ရွိသင့္ရွိထိုက္သည့္ အဆီပမာဏမွာ အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္ စုစုေပါင္း ခႏၶာကိုယ္ အေလးအခ်ိန္ ၏ ၂၀% ႏွင့္ အမ်ိဳးသမီး မ်ားတြင္ ၃၀% ထက္ ပိုမရွိသင့္ပဲ အဆီ ပမာဏ ထို ထက္ ပိုမ်ား ေနျခင္းေၾကာင့္ အ၀လြန္ေနျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

အ၀လြန္ ေသာေၾကာင့္ ႏွလံုးႏွင့္ အာရံုေၾကာစနစ္ ႏွစ္ခုစလံုး ပံုမွန္ထက္ ပို အလုပ္လုပ္ ရပါသည္။ ေန႔စဥ္ လႈပ္ရွား သြားလာရာတြင္ မိမိ အရပ္ႏွင့္ မမွ်သည့္ အေလးခိ်န္ကို သယ္ေန ရေသာေၾကာင့္ အာရံုေၾကာ စနစ္ရွိ လႈပ္႐ွားမႈ ဆိုင္ရာ အပိုင္း ကို အလုပ္ ပိုလုပ္ ရေစ ပါသည္။ ပံုမွန္ထက္ ပိုႀကီးထြား ေနေသာ ခႏၶာကိုယ္ အႏွံ့ရွိ ဆဲလ္မ်ား အားလံုးသို႔ ေအာက္စီဂ်င္ ႏွင့္ အာဟာရ ကို မႏိုင္၀န္ ထမ္း ဲခင္း မေရာက္ ေရာက္ေအာင္ ပို႔ေပး ေနရျခင္း ေၾကာင့္ ႏွလံုးကိုပို အလုပ္လုပ္ ရေစသျဖင့္ ေသြးတိုး၊ ႏွလံုး၊ ဆီးခ်ိဳ စသည့္ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ရန္ အလြန္ နီးစပ္ပါသည္။

အ၀လြန္သူမ်ား၏ ေသြးထဲတြင္ တိရစာၦန္ဆီ ဟုေခၚေသာ ေကာ္လက္စေရာလ္ ပါေသာ အဆီဖတ္မ်ားသည္ ေသြးေၾကာ နံရံတြင္ စုေ၀း၊ တြယ္ကပ္ကာ အနယ္ထိုင္ ႏိုင္၍ ေသြးေၾကာ မာေၾကာသည့္ ေရာဂါကို ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါသည္။ မာေၾကာေနေသာ ေသြးေၾကာနံရံကို ႏွလံုးမွ လာေသာ ေသြးဖိအား အရွိန္ျဖင့္ တိုက္စား ခံရ ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ေသြးေၾကာ နံရံပဲ့ထြက္ ပ်က္စီး၍ တစ္ရွဴး အတြင္း ေသြးယိုစီးျခင္း၊ ပဲ့ထြက္ သြားေသာ အစသည္ ေသြးေၾကာ တေလွ်ာက္ တေနရာတြင္ သြားေရာက္ ပိတ္ဆို႔ ႏိုင္္ၿပီး ပိတ္မိ ခံလိုက္ ရသည့္ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္ အပိုင္းသည္ ေအာက္ပိုင္း ျဖစ္ပါက ေလျဖတ္ၿပီး ကိုယ္တပိုင္း ေသႏိုင္ပါသည္။ အကယ္၍ ဦးေႏွာက္သို႔သြားေသာ ေသြးေၾကာ ပိတ္ခံရပါက ဦးေႏွာက္ ေသြးေၾကာ ပိတ္ၿပီး အသက္ ဆံုးရံႈး ႏိုင္ပါသည္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို အခ်ိန္မီ မေလွ်ာ့ခ်ပဲ ဆက္လက္ အ၀လြန္ ေနျခင္း (သို႔) ထိုထက္ ပို၀ လာေစျခင္းသည္ ေရာဂါ တခုခုကို မလြဲမေသြ ရရန္ ႀကိဳဆို ဖိတ္ေခၚ ေနျခင္းပင္ ျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ကို ေလွ်ာ့ခ်သင့္ပါသည္။

Body fat composition ခႏၶာကိုယ္ အဆီဓါတ္ ဖြ႔ဲစည္းတည္ရွိမႈ

အ၀လြန္သူ ျဖစ္ေစ၊ ပံုမွန္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ရွိသူျဖစ္ေစ ေရာဂါ တခုခုကို ရရွိႏိုင္သည့္ လကၡဏာသည္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ နည္းျခင္း မ်ားျခင္းအေပၚ မူတည္ သည့္အျပင္ ခႏၶာကိုယ္ အတြင္း အဆီဓါတ္ စုစည္း တည္ရွိသည့္ ေနရာ အေပၚတြင္ လည္း မူတည္ ေနပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ အ၀လြန္ျခင္း တူသူ ႏွစ္ဦးတြင္ ခါးႏွင့္ တင္ကို တိုင္းတာ ၾကည့္၍ ခါး၏ အက်ယ္အ၀န္းသည္ တင္၏အက်ယ္အ၀န္းထက္ ပိုမ်ား ေနသူသည္ အႏၱရာယ္ ႏွင့္ ပိုနီးစပ္သူ ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ိဳးသမီး မ်ားတြင္ ခါးႏွင့္တင္ အခ်ိဳး wrist/Hip တနည္းအားျဖင့္ ခါး အတိုင္း အတာကို တင္ အတိုင္း အတာႏွင့္ စား၍ ရသည့္ အေျဖသည္ ၀.၈ ႏွင့္ေအာက္မွာ ရွိသင့္ၿပီး အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္ ခါးႏွင့္တင္ အခိ်ဳးတူ ၁ ႏွင့္ ေအာက္မွာ ရွိသင့္ပါသည္။ ထိုထက္ ပိုမ်ားေနပါက အႏၲရာယ္ ရွိသည္ဟု မွတ္ယူရမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ BMI တခုတည္းကို ၾကည့္၍ အႏၱရာယ္ ကင္းၿပီဟု မွတ္ယူ၍ မရပဲ BMI ပံုမွန္ ရွိသူ သည္လည္း ခါးသည္ တင္ထက္ ပိုက်ယ္ေနပါက ၀မ္းဗိုက္မွ အဆီကို က်ေအာင္ ခ်ရမည္ ျဖစ္သည္။ သတၱဳဓါတ္မ်ား လြန္ကဲျခင္း ေၾကာင့္လည္း တျခား ျပႆနာ မ်ားစြာကို ျဖစ္ေပၚ ေစႏိုင္ပါသည္။ အလ်ဥ္းသင့္ ပါက ေနာက္ပိုင္းတြင္ Electrolyte imbalance ကို သီးသန္႔ တင္ျပပါမည္။

အစာ အာဟာရ မမွ်တျခင္းသည္ အႏၱရာယ္ အလြန္ မ်ားေသာေၾကာင့္ မည္သူမဆို မိမိကိုယ္ကို က်န္းမာစြာ အသက္ရွင္ ရပ္တည္ လိုပါက အစာ အာဟာရ ကို လံုေလာက္စြာ ႏွင့္ မွ်တစြာ စားသံုးျခင္း ျဖင့္ ခႏၶာကိုယ္ကို ပံုမွန္ အရြယ္အစားမွာ အျမဲ ထိန္း ထားသင့္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္ အဆီ စုစည္းမႈကိုလည္း သူ႔ေနရာႏွင့္သူ စနစ္တက် ရွိေနေစရန္ ဂရု စိုက္ရပါမည္။ က်န္းမာေရး အတြက္ ေန႔စဥ္ လိုအပ္ေသာ အာဟာရ ကို ဆက္လက္ ေဖၚျပပါမည္။

 

source > http://health.ngoinmyanmar.org/2008/09/malnutrition.html